Nudgen of niet

Iedereen wordt regelmatig genudged: je krijgt een duwtje (nudge) in de richting van waar de ander je wil hebben. Het gaat dan niet om letterlijke duwtjes, maar om het makkelijker of leuker maken van het gedrag dat gepromoot wordt. Bekende voorbeelden zijn snoep op een lastiger te bereiken plek leggen (onderste plank) dan fruit (op grijphoogte) in kantines om gezond eetgedrag te promoten en een afbeelding van bijvoorbeeld een sticker van een vlieg in een urinoir plaatsen in de hoop dat er dan zorgvuldiger gemikt gaat worden. Niet alle nudging-technieken zijn even effectief, maar sommige nudging-technieken lijken inderdaad een duwtje in de juiste richting te geven.

                                                                Aim at the fly: Thomas Quine; flickr

Als je online eten bestelt is het niet ongebruikelijk dat er een knop op de bestelpagina zit waarmee je kunt aangeven hoeveel fooi je wil toevoegen aan het eigenlijke bestelbedrag. Dat maakt het makkelijker om fooi te geven: je hoeft niet per se na te denken over hoeveel een bepaald percentage aan fooi zou zijn en je kunt uit een aantal mogelijkheden kiezen welke optie het beste past. Bovendien hoef je geen fooi apart in cash apart te houden voor de bezorger, want het kan allemaal digitaal afgehandeld worden (maar dan moet je wel hopen dat de fooi ook uitkomt bij de bezorger). Het zou dus goed kunnen dat mensen eerder fooi geven als dat op deze eenvoudige, maar nog steeds vrijblijvende manier afgehandeld wordt. De vraag is wat er gebeurt als het duwtje wat hard en dwingend wordt en als je bovendien ook niet kunt missen dat je genudged wordt?

Zo’n te stevige nudge roept mogelijk vooral weerstand op en dat is nu juist niet de bedoeling. Een hippig Berlijns café waar de bediening de kunst van het oogcontact vermijden verstaat geeft zo’n harde duw. Als het na een behoorlijk aantal pogingen lukt om contact te maken met de ober om de rekening te vragen, komt de ober met een pinapparaat. Hij zegt wat het kost, legt vervolgens het mobiele pinapparaat op tafel en zegt: ‘Nu kunt u ook nog iets voor mij kiezen, voor de service.’ Het apparaat laat drie opties zien: 10%, 15% en ‘overig’. Om door te kunnen gaan met afrekenen moet je een keuze maken. Als je geen fooi wil geven moet je dus eerst ‘overig’ kiezen en vervolgens invoeren dat je 0% fooi wil geven. Dat voelt toch onprettig, zeker met zo’n meekijkende ober. En dus kies je misschien dan toch maar voor de 10%-fooi optie, het laagste standaardbedrag. Eén doel hebben ze daarmee bereikt: er is een ruimere fooi gegeven dan met standaard afronden naar boven gebeurd zou zijn. Maar het café loopt wel het risico om op deze manier de sympathie van de gasten te verliezen.